η ευεργετική δράση του ελαιολάδου σε ηπατικές ασθένειες οφείλεται στην ικανότητά του να αναστέλλει τον PAF
Ο όρος “νόσοι του ήπατος – ηπατοπάθειες” αναφέρεται σε ασθένειες ή διαταραχές που επηρεάζουν το ήπαρ, που είναι υπεύθυνο για πολλές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της επεξεργασίας των τοξικών ουσιών, της αποθήκευσης ενέργειας και της συμμετοχής στη διαδικασία της μετατροπής των θρεπτικών συστατικών σε ενέργεια. Οι ηπατοπάθειες μπορεί να οφείλονται σε διάφορες αιτίες, όπως από ιούς (π.χ. οι ιοί της ηπατίτιδας), από κατανάλωση αλκοόλης, από δημιουργία λιπώδους ήπατος, από αυτοάνοσα νοσήματα, από γενετικές διαταραχές και από άλλους παράγοντες. Οι ηπατοπάθειες μπορεί να είναι χρόνιες και να οδηγούν σε σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, όπως η κίρρωση του ήπατος ή ο καρκίνος του ήπατος. Η αντιμετώπιση των ηπατοπαθειών εξαρτάται από την αιτία και τον τύπο της πάθησης, και μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική θεραπεία, αλλαγές στον τρόπο ζωής, διατροφικές αλλαγές ή – σε ορισμένες περιπτώσεις – χειρουργική επέμβαση.
Η μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD), που αποτελεί ένα αναδυόμενο ζήτημα δημόσιας υγείας, δεν είναι μόνο μια κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας που σχετίζεται με το ήπαρ παγκοσμίως, αλλά επίσης ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη άλλων μη μεταδοτικών ασθενειών. Δεν έχει οριστεί ειδική θεραπεία για τη NAFLD και οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν μια προσέγγιση που βασίζεται σε αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως και τήρηση της Μεσογειακής δίαιτας.
Στόχος της μελέτης που έγινε από Εθνικό Ινστιτούτο Γαστρεντερολογίας (Castellana Grotte, Ιταλία), την Τοπική Μονάδα Υγείας (Barletta, Ιταλία) και το Ιταλικό Ίδρυμα Ήπατος, (Trieste, Ιταλία) ήταν να αξιολογήσουν την επίδραση ενός μεσαίου-υψηλού επιπέδου κατανάλωσης ελαιολάδου στη θνησιμότητα σε μια ομάδα με καλή τήρηση της Μεσογειακής δίαιτας. Συνολικά μελετήθηκαν 2754 εθελοντές που είχαν συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο τροφίμων σε μελέτη σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες για μια πολυκεντρική Ιταλική μελέτη για τη χολολιθίαση ( με το όνομα MICOL).
Η κατανάλωση έξτρα παρθένου ελαιολάδου (EVOO) κατηγοριοποιήθηκε σε τέσσερα επίπεδα (μικρότερο από 20 g/ημέρα, 21–30 g/ημέρα, 31–40 g/ημέρα, μεγαλύτερο από 40 g/ημέρα). Με ένα ευέλικτο παραμετρικό μοντέλο επιβίωσης εκτίμησαν τη θνησιμότητα με βάση το επίπεδο κατανάλωσης EVOO προσαρμοσμένο και για την επίδραση από ορισμένες μεταβλητές που προέκυψαν από το ερωτηματολόγιο των εθελοντών. Επίσης έγινε ανάλυση σε εθελοντές με και χωρίς NAFLD για να αξιολογηθούν οι επιδράσεις του ελαιολάδου στην ευπαθή ομάδα, δηλαδή με NAFLD.
Η εν λόγω μελέτη έδειξε μια στατιστικά σημαντική αρνητική επίδραση στη θνησιμότητα για ολόκληρο το δείγμα των εθελοντών όταν ελήφθη υπόψη η κατανάλωση EVOO, τόσο ως μεταβλητή για όλους τους εθελοντές, όσο και όταν ελήφθη υπόψη ανά κατηγορία με ή χωρίς NAFLD. Η προστατευτική επίδραση του EVOO ήταν ισχυρότερη στην περίπτωση με NAFLD, ειδικά για τα υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης EVOO. Δηλαδή η μελέτη έδειξε μια προστατευτική επίδραση της κατανάλωσης EVOO έναντι όλων των αιτιών θνησιμότητας. Παρά την υψηλότερη θερμιδική πρόσληψη, η προστατευτική επίδραση ήταν μεγαλύτερη για κατανάλωση άνω των 40 g/ημέρα τόσο στο σύνολο των εθελοντών όσο και υποκατηγορίες με και χωρίς NAFLD.
Αναλυτικά η μελέτη διερεύνησε την επίδραση του EVOO στη θνησιμότητα στις υπο-ομάδες με και χωρίς NAFLD και έδειξε ότι το EVOO είναι σε θέση να μειώσει τη συσσώρευση ηπατικού λίπους ανεξάρτητα από τις μεταβολικές οδούς, πιθανώς μέσω αυξημένης οξείδωσης λιπαρών οξέων. Εκτός από τη χαμηλότερη οξείδωση της LDL, υπάρχει η υποψία ότι ο κύριος μηχανισμός που διέπει τις ευεργετικές επιδράσεις του ελαιολάδου στο NAFLD περιλαμβάνει τη μείωση της ενεργοποίησης του παράγοντα NF-κΒ (που συμμετέχει στην ρύθμιση γονιδίων και έχει σημαντικό ρόλο στην ανοσολογία, τη φλεγμονή και άλλες βιολογικές διεργασίες) και ακόμα τη βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το EVOO έχει προστατευτική δράση τόσο σε μέτριες δόσεις (31–40 g/ημέρα) όσο και σε υψηλές δόσεις (μεγαλύτερες από 40 g/ημέρα) σε σύγκριση με την ομάδα χαμηλότερης πρόσληψης (μικρότερη από 20 g/ημέρα). Επίδραση που παρατηρήθηκε σε ολόκληρο τον πληθυσμό αλλά και στην υπο-ομάδα NAFLD.
Έδειξαν ακόμα ότι κατανάλωση EVOO μεγαλύτερη από 40 g/ημέρα παράγει προστατευτική δράση έναντι πολλών χρόνιων εκφυλιστικών ασθενειών, γεγονός που έχει επιπτώσεις στη μείωση της συνολικής θνησιμότητας.
Αυτό το αποτέλεσμα συμβαίνει παρά την υψηλή πρόσληψη θερμίδων λόγω μεγαλύτερων ποσοτήτων τροφών πλούσιων σε λιπαρά όπως το ελαιόλαδο, αν και η σημασία του περιορισμού των θερμίδων είναι γνωστή για τις θετικές επιπτώσεις του στη μακροζωία.
Επίσης τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η προστασία παρατηρείται κυρίως σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και η επίδραση είναι ακόμη ισχυρότερη σε ηλικιωμένους ενήλικες και σε άτομα που επηρεάζονται από NAFLD.
Επομένως, τα αποτελέσματά της μελέτης υποστηρίζουν τη συμβουλή λήψης τουλάχιστον 40 g/ημέρα υψηλής ποιότητας EVOO σε μια ποικίλη και ισορροπημένη διατροφή, όπως η Μεσογειακή δίαιτα, στον υγιή πληθυσμό και στον πληθυσμό που επηρεάζεται από NAFLD, ελλείψει πιθανών αντενδείξεων για την υγεία.
Συμπερασματικά, η μελέτη επιβεβαιώνει ότι το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο είναι μια τροφή που σχετίζεται με τη μακροζωία και η Μεσογειακή δίαιτα είναι ένας σημαντικός πυλώνας της προληπτικής ιατρικής. Το EVOO (πέρα από την προστατευτική του επίδραση στην περίπτωση με NAFLD) ως η κύρια πηγή λίπους σε αυτό το διατροφικό πρότυπο, σχετίζεται με οφέλη για την ανθρώπινη υγεία, ιδιαίτερα το καρδιαγγειακό σύστημα, κατά της παχυσαρκίας, του διαβήτη και των σχετικών μεταβολικών διαταραχών.
Και το άρθρο καταλήγει με την φράση: «Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την επιβεβαίωση των μεταβολικών προστατευτικών επιδράσεων του EVOO και των συστατικών του και για τη διερεύνηση συγκεκριμένων βιολογικών οδών».
Ξεκινώντας από την τελευταία αυτή φράση θα προσπαθήσω, με βάσει τα υπάρχοντα δημοσιευμένα άρθρα σε διεθνή επιστημονικά άρθρα, να παραθέσω τα σχετικά δεδομένα για την ευεργετική δράση του EVOO αποκλειστικά και μόνο στην NAFLD, τα οποία συνεισφέρουν στην «διερεύνηση των συγκεκριμένων βιολογικών οδών». Οι επιστημονικές αυτές δημοσιεύσεις προέρχονται από το Τμήμα Χημείας και το Τμήμα Ιατρικής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.
Υπάρχουν δημοσιεύσεις που αποδεικνύουν την εμπλοκή του ισχυρότερου λιποειδικού παράγοντα που προκαλεί φλεγμονή, του PAF (Platelet-Activating Factor) [1] σε ασθένειες του ήπατος [2-4]. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί πειραματικά ότι η αναστολή του PAF αναστέλλει την πρόκληση της ηπατική νόσο αλλά και δρα ευεργετικά στην αναγέννηση του ήπατος [5-11]. Και για να κλείσει ο κύκλος των συλλογισμών πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχουν δημοσιεύσεις που αποδεικνύουν την ύπαρξη αναστολέων του PAF στο EVOO [12,13]. Όλα αυτά τα δεδομένα οδηγούν στον συλλογισμό ότι η ευεργετική δράση του ελαιολάδου σε ηπατικές ασθένειες οφείλεται στην ικανότητά του να αναστέλλει τον PAF. Σε αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι η μελέτη των Ιταλών επιστημόνων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ευεργετικές επιδράσεις του ελαιολάδου στο NAFLD περιλαμβάνει τη μείωση της ενεργοποίησης του παράγοντα NF-κΒ και ακόμα τη βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη, αφού είναι γνωστό [1] ότι τόσο η ενεργοποίηση του παράγοντα NF-κΒ προκαλείται από τον PAF, όσο και το ότι ο PAF εμπλέκεται στην αντίσταση στην ινσουλίνη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1)Forty Years Since the Structural Elucidation of Platelet-Activating Factor (PAF): Historical, Current, and Future Research Perspectives. Molecules 2019, 24, 4414; doi:10.3390/molecules24234414- Ronan Lordan, Alexandros Tsoupras, Ioannis Zabetakis and Constantinos A. Demopoulos
2) Platelet-Activating Factor (PAF) involvement in acetaminophen-induced liver toxicity and regeneration. Archives of Toxicology (2005) 79,466-74.- Grypioti AD, Theocharis SE, Papadimas GK,Demopoulos CA, Papadopoulou-Daifoti Z, Basayiannis AC and Mykoniatis MG.
3) Determination of the level of Platelet-Activating Factor (PAF) during liver regeneration after paracetamol-induced liver injury. 39st Annual Meeting of the European Association for the study of the liver (EASL). 14-18 April, 2004, Berlin, Germany- A.D.Grypioti, G.K.Papadimas, S.E.Theocharis, A.C.Basagiannis, C.A.Demopoulos, Z.Papadopoulou-Daifoti and M.G.Mykoniatis
4) Association of PAF and its metabolic enzymes with GGT and the Fatty Liver Index in healthy volunteers. Current Vascular Pharmacology (2021) 19(6). DOI: 10.2174/1570161119666210628125239- Detopoulou, T. Nomikos, E. Fragopoulou, S. Antonopoulou.
5) Effect of Platelet-Activating Factor (PAF) receptor antagonist (BN52021) on acetaminophen-induced acute liver injury and regeneration in rats. Liver Int. (2006) 26, 97-105- A.D. Grypioti, S.E.Theocharis, C.A. Demopoulos, Z.Papadopoulou-Daifoti, A.C.Basayiannis and M.G.Mykoniatis
6)Recombinant platelet activating factor-acetylhydrolase attenuates paracetamol-induced liver oxidative stress, injury, and regeneration. Digestive Diseases and Sciences (2007) 52, 192-9- A.D.Grypioti, M. Mykoniatis, C.A.Demopoulos,and G.Kostopanagiotou
7)Platelet Activating Factor (PAF) antagonism with ginkgolide B protects the liver against acute injury. Importance of controlling the receptor of PAF. Digestive Diseases and Sciences (2008) 53, 1054–62- A.D.Grypioti,G.Kostopanagiotou,C.A.Demopoulos,A.Roussos, and M.Mykoniatis
8)Acetaminophen-induced liver injury and oxidative stress: protective effect of propofol.
Eur J Anaesthesiol. (2009) 26,548-53. doi: 10.1097/EJA.0b013e32831c8a01.-
Kostopanagiotou GG1, Grypioti AD, Matsota P, Mykoniatis MG, Demopoulos CA, Papadopoulou-Daifoti Z,and Pandazi A
9)The effect of Platelet-Activating Factor antagonist (BN52021) on acute experimental liver injury after paracetamol intoxication. 40st Annual Meeting of the European Association for the study of the liver (EASL). 13-17 April, 2005, Paris,France (Abstracts in : J Hetatol Suppl. 2, 42, 2005)- A.D.Grypioti, G.K.Papadimas, S.E.Theocharis, A.C.Basagiannis, C.A.Demopoulos, Z.Papadopoulou-Daifoti and M.G.Mykoniatis
10)Effects of recombinant Platelet Activating Factor acetylhydrolase on acetaminophen-induced experimental cell proliferation in rats. 43dr Congr. of the European Scocieties of Toxicology(Eurotox 2006).6th Congr of Toxicology in Developing Countries (6 CTDC Congress).- A.D.Grypioti, E.Fragopoulou, C.A.Demopoulos and M. Mykoniatis.
11)Platelet-Activating Factor inactivator enhances liver’s recovery from paracetamol (acetaminophen) intoxication. 41st Annual Meeting of the European Association for the study of the liver (EASL). 26-30 April, 2006, Vienna, Austria.- A.D.Grypioti, G.Kostopanagiotou, G.K.Papadimas, C.A.Demopoulos and M.G.Mykoniatis.
12)Antithrombotic lipid minor constituents from vegetable oils. Comparison between olive oils and others. J. Agric. Food Chem., (2002) 50, 1150- H.C.Karantonis, S.Antonopoulou and C.A.Demopoulos
13)Bioactive polar lipids in olive oil, pomace, and waste byproducts. J. Food Biochem.( 2008) 32, 443–459- H.C. Karantonis, N.Tsantila, G.Stamatakis, M.Samiotaki, G.Panayotou, S.Antonopoulou, and C.A.Demopoulos.
Άρθρο: Effect of Intake of Extra Virgin Olive Oil on Mortality in a South Italian Cohort with and without NAFLD. Nutrients 2023, 15, 4593. https://doi.org/ 10.3390/nu15214593. Bonfiglio, C.; Cuccaro, F.; Campanella, A.; Rosso, N.; Tatoli, R.; Giannelli, G.; Donghia, R.
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Α. Δημόπουλος, Ομοτ. Καθηγητής Βιοχημείας & Χημείας Τροφίμων, Τμήμα Χημείας, Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος της Επιστημονικής Εταιρείας Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε).
olivenews.gr