*Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, Blog “ΙΔΕΟπολις”

*Αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα Δημοκρατίας  

«Εκεί που συλλογίζεσαι πόσο αντέδρασες όταν έβλεπες

να πλουτίζουν/ αυτοί που έλεγαν ότι μάχονται για τους φτωχούς/

όταν άκουγες να δημηγορούν υπέρ των αδικημένων/

εκείνοι που αδικούσαν έχοντας πάντα δίκιο….»

(Τίτος Πατρίκιος, «Σε βρίσκει η ποίηση» )

Μην πυροβολείτε τη δημοκρατία

Συχνές είναι οι αιτιάσεις των πολιτών κατά του πολιτικού συστήματος και των φορέων του (πολιτικοί). Πολλές φορές οι αιτιάσεις αυτής προσλαμβάνουν ένα γενικευμένο χαρακτήρα και εμπεριέχουν στοιχεία ολικής αμφισβήτησης του πολιτεύματος της δημοκρατίας. Τα φαινόμενα της αμφισβήτησης τρέφουν τόσο η οικονομική κρίση όσο και η απουσία ηγετών που θα εμπνεύσουν και θα χαράξουν μια νέα πορεία. Την απογοήτευση των πολιτών, ωστόσο, την εκμεταλλεύονται πολιτικές δυνάμεις που επενδύουν στην απογοήτευση, την οργή και την αμηχανία των ψηφοφόρων. 

  Το νοσηρό αυτό κλίμα εμποδίζει να δούμε καθαρά την αξία της δημοκρατίας που, αφού επιβίωσε για χιλιάδες χρόνια μέσα από θυελλώδεις παλινδρομήσεις, αναδείχτηκε με την ανέσπερη δύναμή της ως το πολίτευμα που ταιριάζει περισσότερο στην ανθρώπινη φύση και ως πρότυπο ανθρώπινης διακυβέρνησης τείνει να προσλάβει στις μέρες μας οικουμενικές διαστάσεις. Γι’ αυτό είναι άδικο και πολιτικά ανορθολογικό κάτω από το βάρος μιας συγκυριακής δυσαρέσκειας – κρίσης να «πυροβολούμε» εκείνο το πολίτευμα που, όσο κανένα άλλο, συμβάλλει στην ανθοφορία των δυο ποιοτικών και μοναδικών χαρακτηριστικών του ανθρώπου, της Λογικής και της Ελεύθερης βούλησης.

    Κι αυτό γιατί η δημοκρατία δε συνιστά μόνο ένα πολίτευμα αλλά συμπυκνώνει στον πυρήνα της κι έναν τρόπο ζωής και μια φιλοσοφία. Τα πολλά επίπεδα της αξίας της δημοκρατίας επιβάλλουν την ανίχνευση και συγκεκριμενοποίηση των επί μέρους στοιχείων της που την καθιστούν πολίτευμα οικουμενικής αποδοχής. Γιατί μέσα στην αχλύ της οργής ξεθωριάζουν και τα αυτονόητα της δημοκρατίας και πρέπει να την υπερασπίσουμε τώρα που «βάλλεται» και όχι όταν πληγεί από τους εχθρούς της. Γιατί αυτοί υπόρρητα υποσκάπτουν τα βασικά της βάθρα.  

Η δημοκρατία υπηρέτης του ανθρώπου

   Το πρώτο βάθρο της δημοκρατίας είναι ο ανθρωποκεντρικός της χαρακτήρας. Η δημοκρατία, δηλαδή, ως κοσμοθεωρία και φιλοσοφία ζωής προβιβάζει τον άνθρωπο στην ανώτατη βαθμίδα της φυσικής δημιουργίας. Αναγνωρίζει και αποδέχεται το πολυεπίπεδο της ύπαρξής του (υλική, κοινωνική….) και συμβάλλει στην ολόπλευρη ανάπτυξή του. Για τη δημιουργία ο άνθρωπος είναι ο απόλυτος σκοπός και εμποδίζει τη μετατροπή του σε μέσο για την εξυπηρέτηση άλλων στόχων (Καντ). 

  Νόμοι, θεσμοί, αξίες, πρότυπα και ιδανικά σύμφωνα με το πνεύμα της δημοκρατίας διακονούν τον άνθρωπο. Η κοινωνία οργανώνεται με τρόπο που να εξασφαλίζονται οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την αυτοπραγμάτωση του ατόμου. Οι κοινωνικοί σχηματισμοί σε μια δημοκρατική κοινωνία είναι προγραμματισμένοι να διευκολύνουν την ελεύθερη δραστηριότητα του πολίτη. Η κοινωνία – υπηρέτης του ανθρώπου (φιλελεύθερη αντίληψη) εμπεριέχει όλη την ανθρωποκεντρική θεώρηση και στόχευση της δημοκρατίας. Σε μια τέτοια κοινωνία εκλείπουν οι μηχανισμοί που γιγαντώνουν την κοινωνία – τέρας και οδηγούν τον άνθρωπο στην περιθωριοποίηση και το νανισμό.

Κι αυτό γιατί στη δημοκρατία:

«άνδρες γαρ πόλις, και ου τείχη ουδέ νήες ανδρών κεναί» (Θουκυδίδης)

Η δημοκρατία συνθέτει τα διαφορετικά

    Το δεύτερο βάθρο της δημοκρατίας σχετίζεται με τη συμβολή της στην ανάδειξη της σύνθεσης των διαφορετικών απόψεων ως πρώτιστης πολιτικής και κοινωνικής αρετής. Κι αυτό γιατί η δημοκρατία ως πολίτευμα στοχεύει στην επίλυση των προβλημάτων όχι μέσα από αφορισμούς και αποκλεισμούς των αντίθετων απόψεων αλλά μέσα από τη συνύφανση των διαφορετικών θέσεων.

     Βασική αρχή της δημοκρατίας είναι η μεσότητα και η αποκήρυξη των υπερβολών και των ακροτήτων. Επειδή οι έννοιες του δίκαιου, του ορθού και του ηθικού είναι πολυεπίπεδες, γι’ αυτό η δημοκρατία αναζητά το «δέον γενέσθαι»στο συνταίριασμα των αντίθετων. Η διαφωνία, η αμφισβήτηση και το διαφορετικό κλώθουν τον ιστό της ισορροπίας και της αρμονίας χωρίς να οδηγούν αναγκαστικά σε άγονες συγκρούσεις.

     Η δημοκρατία δεν εδράζεται πάνω στην ακινησία της «ομοφωνίας» αλλά αναπνέει από την προσέγγιση των άκρων. Η κοσμολογική αρχή του Ηράκλειτου «παλίντονος αρμονίη» βρίσκει εφαρμογή και δικαίωση μόνο στο πνεύμα της δημοκρατίας. Στο πνεύμα αυτό ευδοκιμούν η κοινωνική ανεκτικότητα, η πολιτική διαφωνία και ο διάλογος. Τα «άκρα» στη δημοκρατία δεν θεωρούνται «νόσημα»αλλά ως υγιή συμπτώματα ενός συστήματος που το συνθέτουν άτομα ελεύθερα και διαφορετικά.

   Η δημοκρατία δεν ευδοκιμεί στις βεβαιότητες αλλά στη διαλεκτική συνύπαρξη των ετεροτήτων. Γι’ αυτό είναι ένα πολίτευμα «εν τω γίγνεσθαι» που επιζητεί τη συναίνεση των αντιθέτων και όχι το τέλμα της ιδεολογικής ομοφωνίας. Για τη δημοκρατία ισχύει η αρχή:

«Η ενότητα χωρίς τη διαφορά είναι ταυτότητα, η διαφορά χωρίς την ενότητα είναι το χάος».

Δημοκρατία και άμεση συμμετοχή

    Το τρίτο βάθρο της δημοκρατίας αφορά την ενεργό συμμετοχή του ατόμου στα κοινά. Ο ορισμός της δημοκρατίας παραπέμπει αναπόφευκτα στη λαϊκή εξουσία, στο «κράτος του δήμου» και στην αναγωγή του ατόμου ως «εγώ» και «εμείς» σε καθοριστικό παράγοντα στη λήψη αποφάσεων. Το άτομο, δηλαδή, ανυψώνεται στην ανώτερη βαθμίδα της κοινωνικής και πολιτικής του υπόστασης και αυτόχρημα καθίσταται πηγή εξουσίας και απόλυτος ρυθμιστής των πολιτικών εξελίξεων. 

      Έτσι, μέσα από την άμεση συμμετοχή στις πολιτικές εξελίξεις καταξιώνεται ως κοινωνική οντότητα και ωριμάζει ως πνευματικό ον. Εθίζεται ο πολίτης στην υπευθυνότητα και κατά κύριο λόγο ασκείται στον ορθολογισμό. Όντας, δηλαδή, το «ανώνυμο» άτομο πρωταγωνιστής των πολιτικών διεργασιών απελευθερώνεται από κάθε μεταφυσικό στοιχείο, αποκτά αυτοπεποίθηση και αποφασίζει ορθολογικά με στόχο την εναρμόνιση του ατομικού με το κοινωνικό συμφέρον. 

     Τα φαινόμενα του άκρατου ατομικισμού υποχωρούν (γνώρισμα του πρωτόγονου) και το άτομο «αλέθεται» στις μυλόπετρες της συλλογικότητας και των αρχών της πλειοψηφίας. Σε αυτό το πλαίσιο πολιτικής λειτουργίας διερευνάται ταυτόχρονα η σφαίρα της αυτονομίας και του αυτοκαθορισμού. Η μοναδικότητα δεν υποχωρεί στο καθήκον του συλλογικού, αφού η δημοκρατία από τη φύση της προϋποθέτει την πολυμορφία και την ποικιλότητα των απόψεων.

     Προϋπόθεση ή και απότοκο της άμεσης συμμετοχής του πολίτη στα κοινά είναι και το δικαίωμα της αμφισβήτησης της εξουσίας. Η αυτονομία του ατόμου, ως πολιτικού υποκειμένου, καθορίζεται από την πάλη του προς την εξουσία. Το «ελευθέρως ελέσθαι» συνιστά τον πυλώνα της δημοκρατίας και διαμορφώνει την «ηθική ταυτότητα» του πολίτη. Γι’ αυτό και η ενεργητική συμμετοχή προάγει την ευθύνη και την «ενοχή» του πολίτη.

«Όταν όλοι θα είμαστε ένοχοι, αυτό θα πει δημοκρατία» (Καμύ)

Επιμύθιο

   Σε πείσμα όλων εκείνων που πρόβλεψαν το «τέλος των ιδεολογιών» και το «τέλος της ιστορίας» η δημοκρατία ως πολίτευμα μπορεί να ευδοκιμήσει, γιατί στον πυρήνα της εμπεριέχει μια δυναμική αυτοεξέλιξης. Το σκοτεινό πρόσωπο της «μελαγχολικής δημοκρατίας» μπορεί να ξαναγίνει φωτεινό. Προϋπόθεση όλων αυτών η πολιτική ανάταξη και η αυτογνωσία μέσα από το ερώτημα για το μέγεθος της προσωπικής ευθύνης, όπως εύστοχα διατυπώνεται από τον ποιητή.

               «Πόσο ενίσχυσες αυτούς που τους προσφέρθηκες να σε δυναστεύουν / πόσο με τη δράση σου βοήθησες ν’ ανατραπούν / ως πότε απόλυτα δεχόσουν τις μονολιθικές αλήθειες / πόσο αντιπάλεψες την κάθε φορά ακράδαντή σου πίστη / για πόσο φερόσουν σαν πιστός, ενώ πια δεν πίστευες….» (Τίτου Πατρίκιου«Σε βρίσκει η ποίηση»)

46

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

We use cookies to personalise content and ads, to provide social media features and to analyse our traffic. We also share information about your use of our site with our social media, advertising and analytics partners. View more
Cookies settings
Accept
Privacy & Cookie policy
Privacy & Cookies policy
Cookie name Active

Privacy Policy

What information do we collect?

We collect information from you when you register on our site or place an order. When ordering or registering on our site, as appropriate, you may be asked to enter your: name, e-mail address or mailing address.

What do we use your information for?

Any of the information we collect from you may be used in one of the following ways: To personalize your experience (your information helps us to better respond to your individual needs) To improve our website (we continually strive to improve our website offerings based on the information and feedback we receive from you) To improve customer service (your information helps us to more effectively respond to your customer service requests and support needs) To process transactions Your information, whether public or private, will not be sold, exchanged, transferred, or given to any other company for any reason whatsoever, without your consent, other than for the express purpose of delivering the purchased product or service requested. To administer a contest, promotion, survey or other site feature To send periodic emails The email address you provide for order processing, will only be used to send you information and updates pertaining to your order.

How do we protect your information?

We implement a variety of security measures to maintain the safety of your personal information when you place an order or enter, submit, or access your personal information. We offer the use of a secure server. All supplied sensitive/credit information is transmitted via Secure Socket Layer (SSL) technology and then encrypted into our Payment gateway providers database only to be accessible by those authorized with special access rights to such systems, and are required to?keep the information confidential. After a transaction, your private information (credit cards, social security numbers, financials, etc.) will not be kept on file for more than 60 days.

Do we use cookies?

Yes (Cookies are small files that a site or its service provider transfers to your computers hard drive through your Web browser (if you allow) that enables the sites or service providers systems to recognize your browser and capture and remember certain information We use cookies to help us remember and process the items in your shopping cart, understand and save your preferences for future visits, keep track of advertisements and compile aggregate data about site traffic and site interaction so that we can offer better site experiences and tools in the future. We may contract with third-party service providers to assist us in better understanding our site visitors. These service providers are not permitted to use the information collected on our behalf except to help us conduct and improve our business. If you prefer, you can choose to have your computer warn you each time a cookie is being sent, or you can choose to turn off all cookies via your browser settings. Like most websites, if you turn your cookies off, some of our services may not function properly. However, you can still place orders by contacting customer service. Google Analytics We use Google Analytics on our sites for anonymous reporting of site usage and for advertising on the site. If you would like to opt-out of Google Analytics monitoring your behaviour on our sites please use this link (https://tools.google.com/dlpage/gaoptout/)

Do we disclose any information to outside parties?

We do not sell, trade, or otherwise transfer to outside parties your personally identifiable information. This does not include trusted third parties who assist us in operating our website, conducting our business, or servicing you, so long as those parties agree to keep this information confidential. We may also release your information when we believe release is appropriate to comply with the law, enforce our site policies, or protect ours or others rights, property, or safety. However, non-personally identifiable visitor information may be provided to other parties for marketing, advertising, or other uses.

Registration

The minimum information we need to register you is your name, email address and a password. We will ask you more questions for different services, including sales promotions. Unless we say otherwise, you have to answer all the registration questions. We may also ask some other, voluntary questions during registration for certain services (for example, professional networks) so we can gain a clearer understanding of who you are. This also allows us to personalise services for you. To assist us in our marketing, in addition to the data that you provide to us if you register, we may also obtain data from trusted third parties to help us understand what you might be interested in. This ‘profiling’ information is produced from a variety of sources, including publicly available data (such as the electoral roll) or from sources such as surveys and polls where you have given your permission for your data to be shared. You can choose not to have such data shared with the Guardian from these sources by logging into your account and changing the settings in the privacy section. After you have registered, and with your permission, we may send you emails we think may interest you. Newsletters may be personalised based on what you have been reading on theguardian.com. At any time you can decide not to receive these emails and will be able to ‘unsubscribe’. Logging in using social networking credentials If you log-in to our sites using a Facebook log-in, you are granting permission to Facebook to share your user details with us. This will include your name, email address, date of birth and location which will then be used to form a Guardian identity. You can also use your picture from Facebook as part of your profile. This will also allow us and Facebook to share your, networks, user ID and any other information you choose to share according to your Facebook account settings. If you remove the Guardian app from your Facebook settings, we will no longer have access to this information. If you log-in to our sites using a Google log-in, you grant permission to Google to share your user details with us. This will include your name, email address, date of birth, sex and location which we will then use to form a Guardian identity. You may use your picture from Google as part of your profile. This also allows us to share your networks, user ID and any other information you choose to share according to your Google account settings. If you remove the Guardian from your Google settings, we will no longer have access to this information. If you log-in to our sites using a twitter log-in, we receive your avatar (the small picture that appears next to your tweets) and twitter username.

Children’s Online Privacy Protection Act Compliance

We are in compliance with the requirements of COPPA (Childrens Online Privacy Protection Act), we do not collect any information from anyone under 13 years of age. Our website, products and services are all directed to people who are at least 13 years old or older.

Updating your personal information

We offer a ‘My details’ page (also known as Dashboard), where you can update your personal information at any time, and change your marketing preferences. You can get to this page from most pages on the site – simply click on the ‘My details’ link at the top of the screen when you are signed in.

Online Privacy Policy Only

This online privacy policy applies only to information collected through our website and not to information collected offline.

Your Consent

By using our site, you consent to our privacy policy.

Changes to our Privacy Policy

If we decide to change our privacy policy, we will post those changes on this page.
Save settings
Cookies settings