Συγγραφέας:Βασίλης Ζαμπούνης
Η κατανάλωση υποχωρεί
Βάλαμε χτες τις βάσεις για την ανάλυση της κατάστασης της αγοράς με το αρχικό ερώτημα Παραγωγή ή κατανάλωση; Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση αναγγέλοντας τη δημοσιοποίηση μιας πολύ σημαντικής μελέτης (*) του πανεπιστήμιου της Χαέν την οποία μας παραχώρησε ο Juan Vilar, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Jaén και διεθνής αναλυτής.
Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή το πρώτο εξάμηνο του 2023 η εσωτερική κατανάλωση ελαιολάδου στην Ισπανία απώλεσε το 51% αυτής. Και μάλιστα, τίποτα δεν εγγυάται ότι θα μείνουμε σε αυτά τα νούμερα και δεν θα χειροτερέψουν καθώς στο παρελθόν, σε ανάλογες περιπτώσεις, κάθε αύξηση της τιμής στο ράφι κατά ένα ευρώ είχε σαν αποτέλεσμα την απώλεια 40.000 τόνων κατανάλωσης ελαιολάδου, είτε λόγω μείωσης της δαπάνης των νοικοκυριών, είτε λόγω υποκατάστασης από τα φτηνότερα σπορέλαια -κυρίως ηλιέλαιο-, ενώ σήμερα έχουμε μια σχέση τιμών ηλιέλαιο:ελαιόλαδο 1:4. Σημειωτέον ότι με σχεδόν 600 χιλ. τόνους ετησίως η Ισπανία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση παγκοσμίως.
Αν και στην Ελλάδα ακριβή και αξιόπιστα στατιστικά δεν υπάρχουν, ωστόσο οι υπεύθυνοι των εταιρειών που παρακολουθούν και γνωρίζουν τουλάχιστον τι γίνεται στα ράφια των σούπερ μάρκετ μιλούν για μείωση του επώνυμου τυποποιημένου κατά 60% περίπου τα 2 τελευταία χρόνια.
Η αποκαλυπτική μελέτη (*)
Βασικά ευρήματα της μελέτης υπήρξαν τα εξής:
-> Το Α΄εξάμηνο του 2023 η ισπανική κατανάλωση έχει μειωθεί κατά 132.500 τόνους ελαιολάδου (οικιακή, μαζική εστίαση, HoReCa) , που ισοδυναμούν με πτώση κατά 51%,
-> Η συνολική κατανάλωση ελαιολάδου ανήλθε σε 501.0000 τόνους, εκ των οποίων οι 165.000 (32%) οδηγήθηκαν στην εσωτερική αγορά -ενώ ο ιστορικός μέσος όρος είναι πάνω από 280.000-, και οι 336.000, δηλαδή το υπόλοιπο 68% μονοπωλήθηκε από τις εξαγωγές.
-> Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η συμπεριφορά των διαφορετικών ποιοτικών κατηγοριών. Έτσι λοιπόν παρατηρείται πως:
– η κατανάλωση στα σούπερ μάρκετ του έξτρα παρθένου και του (κοινού) παρθένου μειώθηκε περισσότερο από 17% ενώ οι τιμές τους ακρίβυναν κατά 31%,
– τα “ελαιόλαδα” (μίγμα παρθένου βρώσιμου με ραφινέ) μειώθηκαν κατά 21%,
– η κατανάλωση ηλιέλαιου αυξήθηκε 11 έως 19% , ενώ οι τιμή του μειώθηκε 12 έως 14%,
– παράλληλα, οι τιμές παραγωγού (πρώτης ύλης) σε σύγκριση με τους μέσους όρους της προηγούμενης τετραετίας αυξήθηκαν κατά 126% το έξτρα, 136% το (κοινό) παρθένο, 139% το λαμπάντε 1°, και 125% το ραφινέ.
-> Η πτώση της κατανάλωσης συμβαδίζει με την άνοδο της τιμής παραγωγού καθώς το εξαιρετικό παρθένο ξεπέρασε τα 7 ευρώ. Οι ενδείξεις είναι ότι η άνοδος των τιμών θα συνεχίσει, λαμβάνοντας υπόψη την ιστορικά χαμηλή φετινή παραγωγή των 680.000 τόνων, τα μειούμενα αποθέματα, τις δυσοίωνες προβλέψεις για την εσοδεία 2023/24, τη διεθνή ζήτηση που εντείνεται έλκοντας ανοδικά τις τιμές,
-> Συνδυάζοντας τα ιστορικά στατιστικά στοιχεία από τις εμπορικές περιόδους 2015/16 και 2016/17 διαπιστώνεται ότι όταν ξεπερνάμε τα 3,5 €/κιλό τιμής πρώτης ύλης (παραγωγού) μετά ακολουθεί πτώση της σωρευτικής εγχώριας κατανάλωσης κατά περισσότερους από 40.000 τόνους,
-> Η ξηρασία και οι γεωπολιτικές εντάσεις εγκυμονούν κινδύνους αστάθειας των τιμών. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει σοβαρή κρίση τιμών για περισσότερο από ένα χρόνο. Φυσικά, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των διαφόρων χωρών της ηπείρου. Μόνο μεταξύ εκείνων που έχουν ως νόμισμα το ευρώ, η διαφορά στους αντίστοιχους δείκτες τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) αγγίζει ακόμη και τις δεκαεννέα ποσοστιαίες μονάδες, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία.
Όλες οι χώρες αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα: ο πληθωρισμός έχει εκτοξευθεί για κάτι τόσο βασικό όσο τα τρόφιμα. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες ελπίζουν προβλέποντας σύντομη αποκλιμάκωση τους επόμενους μήνες, ωστόσο τα κλιματικά προβλήματα, όπως η ξηρασία ή οι γεωπολιτικές εντάσεις, αποτελούν νέες απειλές.
Οι αναλυτές και οι οικονομολόγοι προειδοποιούν για ποικίλους κινδύνους που απειλούν τις τιμές των τροφίμων. Για παράδειγμα, η ξηρασία, η οποία θα πλήξει ιδιαίτερα την Ισπανία (μεταξύ άλλων χωρών). Ομοίως, η πρόσφατη απαγόρευση της Ρωσίας στις εξαγωγές σιταριού από την Ουκρανία ή οι επιθέσεις στην Οδησσό αυξάνουν την αβεβαιότητα στην Ευρώπη.
Ωστόσο, υπάρχουν και αισιόδοξες απόψεις που προβλέπουν ότι ο πληθωρισμός των τροφίμων θα υποχωρήσει μέσο όρο λίγο πάνω από 5% το τέταρτο τρίμηνο του 2023 και 1% το πρώτο τρίμηνο του 2024, από 11,6% τον Ιούνιο και από την κορύφωση του 15% τον Φεβρουάριο του 2023. Σε αυτή το σενάριο οι υπηρεσίες θα αναδειχθούν ως τον κύριο μοχλό του πληθωρισμού στην ευρωζώνη.
Μία ιδιαίτερα αντιπροσωπευτική μελέτη (*)
Το προφίλ της εν λόγω μελέτης αποδεικνύει την αντιπροσωπευτικότητά της. Ελήφθησαν υπόψη όλα τα είδη λιπών και ελαίων που καταναλώνονται σε 63 υπεραγορές και 250 σούπερ μάρκετ, που αντιστοιχούν σε περισσότερα από ένα εκατομμύριο νοικοκυριά ή 2,6 εκατομ καταναλωτές.
Τα στοιχεία συνέλεξε το Παρατηρητήριο Καταναλωτών του Μεταπτυχιακού στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Ελαιολάδου του Πανεπιστημίου του Jaén. Η μελέτη διεξήχθη από τον Juan Carlos Marín, από το Alcampo, και τον Juan Vilar, διεθνή αναλυτή και συνδιευθυντή του Μεταπτυχιακού.
(*) Ο Juan Vilar, διεθνής αναλυτής και καθηγητής του Πανεπιστημίου της Jaén παραχώρησε τη συγκεκριμένη μελέτη στο olivenews.gr, του οποίου αποτελεί πνευματικό προϊόν για την Ελλάδα.
Η αλυσίδα αξίας του προϊόντος και η διατάραξή της
Όταν λέμε για την αλυσίδα αξίας ενός προϊόντος μιλάμε για όλους τους διαδοχικούς κρίκους από την πρωτογενή παραγωγή (τους ελαιοπαραγωγούς) μέχρι τους τελικούς καταναλωτές (όχι μόνο τα νοικοκυριά αλλά και άλλες χρήσεις όπως στη μαζική εστίαση, βιομηχανία τροφίμων κ.λπ.).
Όποτε η διαδοχική αυτή ισορροπία διαταράχτηκε γιατί κάποιος/οι κρίκος/οι είτε παρα-δυνάμωσε είτε παρα-αδυνάτισε, αυτό αργά ή γρήγορα έβλαψε το ίδιο το προϊόν. Για την ελληνική ελαιοκομία θα χρειαζόντουσαν πολλές μελέτες και διδακτορικά να αναλύσουν τις κατά καιρούς στρεβλώσεις, είτε λόγω των διακυμάνσεων της παραγωγής (παρενιαυτοφορία), είτε λόγω της κακής χρήσης των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων (περί τα 50 δις € από το 1981), είτε λόγω ιδεολογικοπολιτικών στερεότυπων. Ας συνοψίσουμε επαναλαμβάνοντας πράγματα που επί δεκαετίες έχω υποστηρίξει και αποδείξει:
Η ελληνική ελαιοκομία πουλάει τα πρωτοτόκια αντί πινακίου φακής # ελάχιστα επενδύει στα επώνυμα τυποποιημένα ενώ προτιμά την εύκολη λύση του χύμα, στην εσωτερική αγορά με τους 16κιλους τενεκέδες και στις εξαγωγές με τα χύμα καράβια στο παρελθόν και τα τα βυτία τώρα # πράγμα που σημαίνει τουλάχιστον 1-2€/κιλό χαμένη υπεραξία # σύμμαχος του χύμα υπήρξε η διαφθορά στις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και τα προγράμματα # όλα αυτά αποτέλεσαν το γόνιμο έδαφος των κομματικών παρεμβάσεων # με αφετηρία ή κατάληξη (εξαρτάται…) την έλλειψη ισχυρών θεσμών.Διαφωτιστικό το αντι-παράδειγμα της Ισπανίας σε υπουργείο, περιφέρειες, συνεταιρισμοί, εταιρείες, επαγγελματικές & διεπαγγελματικές οργανώσεις, πανεπιστήμια & ερευνητικά κέντρα, τράπεζες, εξωστρέφεια & επιρροή σε διεθνείς οργανισμούς όπως η ΕΕ & το ΔΣΕ, χρηστή διαχείριση και αξιοποίηση επιδοτήσεων και προγραμμάτων.ΥΓ1. Για όσους υποκριτικά για να συσκοτίσουν την πραγματικότητα ισχυρίζονται πως “δεν έχουμε εθνική ελαϊκή πολιτική”, η απάντηση είναι πως “είχαμε και έχουμε: το χύμα συν τα λεφτά της ΕΕ”.ΥΓ2. Όλα τα παραπάνω με ορισμένες φωτεινές εξαιρέσεις οι οποίες, όπως πάντοτε, επβεβαιώνουν τον κανόνα. |
Μια λοιπόν που το ανοίξαμε το θέμα, θα συνεχίσουμε αύριο με την 3η συνέχεια: τι σημαίνει ότι περάσαμε από τις τιμές παραγωγού των 2€ στα 6€ -και η άνοδος συνεχίζει…- και πως θα ανταπεξέλθει η βιομηχανία τυποποίησης του επώνυμου ελαιολάδου μέσα από αυτές τις Συμπληγάδες. Κριτής ο καταναλωτής που καλείται να πληρώσει τιμές των 8 και 9€ (και ανεβαίνουν…). Μην ξεχνάμε ότι Ελλάδα: η πιο φθηνή για τον παραγωγό αλλά η πιο ακριβή για τον καταναλωτή ελαιολάδου
Άρα, ες αύριον τα σπουδαία…
Πηγή:olivenews.gr